“`html

Asgari Ücret Tartışmaları: Ekonomi ve Çalışma Hayatı Üzerindeki Etkileri

Ekonomi alanında asgari ücret konusu büyük bir dikkatle izleniyor. 17 bin 2 lira olan mevcut asgari ücretin, hükümetin belirlediği enflasyon hedefleri ile belirlenmesi, toplum tarafından yeterince kabul görmüyor.

AKP ile bağlantılı iş çevrelerinden MÜSİAD, geçmiş dönemlerdeki enflasyon oranlarının gözetilmesi gerektiğini savunuyor.

Ocak 2025 itibarıyla asgari ücrete yapılacak zam konusunda beklentiler 21 bin ile 25 bin TL arasında değişiyor. Ancak muhalefet, 30 bin TL’nin altında bir artışın tartışılmayacağını sıkça dile getiriyor.

Türkiye’deki çalışanların yaklaşık %60’ı asgari ücret veya ona yakın bir ücretle çalışmakta. Bu durum, ülkenin yoksulluk sınırı üzerinde doğrudan bir etkiye sahip.

Özel sektörde asgari ücret, belirlenen eşit ücretler açısından oldukça önem taşıyor.

***

Su Ürünleri Yetiştiricileri Üretici Merkez Birliği yönetim kurulu başkan yardımcısı ve Bodrum ile Milas Su Ürünleri Yetiştiricileri ve Üreticileri Birliği başkanı İhsan Bozan, aynı zamanda 35 yıldır faaliyet gösteren Kılıç Balık firmasının genel müdürü.

Bozan, “Balık çiftliklerimizde en düşük maaş asgari ücretin altında. 17 bin lira ile kimse çalışmayı kabul etmiyor. Bizde en düşük ücret 22 bin lira civarında. 2025 için asgari ücrete gelecek artırımı göz önünde bulundurarak bir düzenleme yaparız,” şeklinde açıklamada bulundu.

Türkiye‘nin su ürünleri ihracatı 2 milyar dolara ulaşarak, bunun üçte ikisi Avrupa ülkelerine gönderiliyor. Bozan, bu nedenle Avrupa Birliği standartlarına uyum sağlanmasının şart olduğunu belirtiyor.

Su ürünleri, Türkiye’nin canlı et ihracatında tek gelişmiş ürün grubu olma özelliğine sahiptir. Bozan, “Artık kalite ve çevre düzenlemeleri konusunda önemli mesafe kat ettik. AB, çalışan sağlığına ve balığın refahına önem veriyor. Cumartesi günleri mesai yok, bu da haftalık tatilin 2 tam güne çıkmasını sağlıyor. Vardiya sayımızı ise 2’ye düşürdük, iş güvenliği ve çalışma koşulları sürekli denetliyoruz.” diye ekledi.

***

Balıkçıların maaşları, deneyim, çalıştıkları firma ve görev tanımlarına göre değişiklik gösterse de, Kariyer.net‘teki verilere göre Kasım 2024 itibarıyla balıkçı maaş ortalaması 34 bin 500 TL civarında. En düşük maaş 21 bin 700 TL, en yüksek maaş ise 57 bin 100 TL olarak belirtiliyor.

***

AB standartları, “çalışan refahı” kriterlerini belirlerken, çevre sorunları hala aşılmış değil. Balık unu ile beslenen çiftlik balıklarının atıkları, deniz kirliliğine neden oluyor. Bu durum nedeniyle su ürünleri üretimi için kotalar uygulanmakta ve belirli alanlarda üretim miktarına yasal sınırlar konulmaktadır.

“Deniz kirliliği ile mücadele eden başka kurumsal çalışmalar yok” diyen Bozan, denizden çıkan çeşitli atıkların yarattığı kirliliğe dikkat çekiyor.

Türkiye, denizlerinden ekonomik kazanç sağlarken doğal yaşam döngüsünü koruma sorumluluğundadır. Hem turizmin hem de balıkçılığın gelişimi, bu döngünün sürdürülebilirliğine bağlıdır.

***

TÜİK‘in verilerine göre, 2023 yılında su ürünleri üretimi, bir önceki yıla göre %18.6 artış göstererek 1 milyon 7 bin 921 ton seviyesine ulaştı. Bu üretimin %38.4’ü avcılıkla elde edilen deniz balıklarından, %55’i ise yetiştiricilik ürünlerinden oluşuyor.

***

10 yıl önce Tarım Bakanlığı tarafından başlatılan “Türk somonu” projesi, Sinop ve çevresinde uygulanmaya başlandı. 2023 itibarıyla Karadeniz‘de 66 bin ton civarında Türk somonu yetiştirilmektedir ve bunun büyük kısmı ihraç edildi. 550 milyon dolarlık bir gelir elde edildi.

Sinop’ta 2017 yılında başlayan somon üretimi, 2023 yılı itibarıyla 27 bin ton ve 45 milyon dolarlık bir ihracat gerçekleştirdi.

Karadeniz‘de pek çok balık türü bulunmaktadır. Bunlar arasında şişe burunlu yunuslar, ton balığı, hamsi, ringa, uskumru ve ünlü beyaz mersin balığı gibi çeşitler yer alıyor.

***

Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya‘ya yapılan ihracat ambargosunun ardından uluslararası pazarı Türk somonu doldurdu. Karadeniz‘de toplam üretim 65 bin tona ulaştı. Alabalıklar renklendirilerek “Turkish Salmon From Black Sea” markası altında pazara sunulmaktadır.

***

Orta Karadeniz Bölgesinde Türk Somonu ile Atlantik Somonunun Besin İçeriği ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Karşılaştırma sonuçlarına göre, Türk somonundaki ham protein ve ham yağ miktarları sırasıyla %19.04 ve %20.34, Atlantik somonunda ise %6.30 ve %8.57 olarak belirlenmiştir. Türk somonunda toplam omega-3 yağ asidi oranı %12.96, Atlantik somonunda ise %11.46 olarak tespit edilmiştir.

Türk somonunun omega-3/omega-6 oranı 0.54 iken, Atlantik somonunun değeri 0.48 ile daha düşük. Ayrıca, Türk somonunun hem toplam PUFA hem de EPA+DHA değerleri, Atlantik somonuna göre daha yüksektir.

***

Türkiye‘nin 2023 yılı su ürünleri yetiştiriciliği üretimi 580 bin tona ulaşmış durumdadır. Bozan, Türkiye’nin su ürünleri yetiştiriciliğinde AB‘de birinci, dünyada ise 17’nci sıraya yükseldiğini vurguluyor.

Türkiye‘deki üretim artışlarına rağmen, kişi başına düşen deniz ürünleri tüketimi oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır. Avrupa‘da kişi başına yıllık su ürünleri tüketimi 15 kilogram iken, Türkiye’de bu değer 6 kiloyu geçmemektedir.

Her çocuğa haftada bir balık yedirebiliyor muyuz? Temel sorun bu!

Amerika, deniz balığı üretimi olmayan ve yılda 300 milyar dolarlık su ürünleri ithalatı yapan bir ülke olarak, kapalı kara tesislerinde Kobia balık üretimiyle pazar payını genişletiyor ve ayrıca Panama‘da somon üretimini artırıyor.

Afrika ise “otobur” olarak bilinen, düşük protein değerine sahip deniz bitkileriyle Tilapia üretiyor.

***

Türkiye‘deki toplam levrek ve çipura üretiminin %70’i Muğla ve Aydın illerinden karşılanmaktadır. Bozan, bu iki ilde yıllık 30 bin ton üretim yapıldığını ve bunun Kılıç Balık tarafından sağlandığını belirtiyor.

Alabalık, somon ve orkinos işletmeleri Kılıç‘ın Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Giresun ve Artvin‘de bulunduğunu, ayrıca Mersin, İzmir, Arnavutluk, Moritanya, KKTC’de de faaliyet gösterdiğini ifade ediyor. Kılıç, yavru balık, balık yemi ve balık yağı üretimi ile birlikte 150 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmekte.

***

Kültür balıkçılığı üretiminde Muğla %41 ile başı çekerken, ikinci sırada %13 ile İzmir gelmektedir. Bilecik, Çanakkale, Kayseri, Antalya, Aydın gibi iller, %3 ile %4 oranlarıyla İzmir‘i takip etmektedir.

***

Çipura, Muğla’nın yerel balığı! Yer altı tuzlu suları nedeniyle Ekinambarı ve Avşar Ovası’nda yok olup giden pamuk tarlaları yerine, köylüler burada yılda yaklaşık 400 ton çipura üretmektedir.

Türkiye’nin toprak havuz balıkçılığı merkezi olan Milas‘ta işletmelerin toplam onaylı kapasitesi 8 bin 982 ton seviyesindedir.

1986 yılında başlayan ve zamanla yaygınlaşan tarla balıkçılığı, verimsiz tarım arazilerinde yaşayan halk için önemli bir geçim kaynağı olmuştur.

Toplam 144 adet toprak havuz işletmesinin bulunduğu ilçede, çipura, levrek ve sarıağız gibi türlerin yanı sıra minekop, Türk somonu, pisi balığı, fangri ve diğer deniz ürünleri de üretilmektedir. Bu işletmeler, Türkiye’nin yavru balık ihtiyacının %75’ini karşılayabilecek bir kapasiteyle faaliyet göstermektedir.

“`